Thực trạng ly hôn ở Việt Nam hiện nay đang là vấn đề nóng bóng được nhiều người quan tâm. Trong những năm gần đây tình trạng ly hôn ngày một gia tăng.
Tại tỉnh Vĩnh Phúc, theo số liệu thống kê, năm 2017, toàn tỉnh có 2.471 vụ ly hôn (tăng 252 vụ so năm 2016), trong đó: Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết 2.412 vụ; cấp tỉnh giải quyết 59 vụ. Trong quý I/2018, Tòa án nhân dân hai cấp đã tiếp nhận thụ lý 937 vụ ly hôn, trong đó, giải quyết xong 537 vụ.
Nguyên nhân chủ yếu ở các cặp vợ chồng ly hôn đều bắt nguồn từ những mâu thuẫn trong gia đình như: Bất đồng quan điểm sống, kết hôn sớm, việc làm không ổn định, cuộc sống bấp bênh dẫn đến những cuộc lục đục, cãi vã lẫn nhau. Một số cặp vợ chồng trẻ còn thiếu hiểu biết, kinh nghiệm sống, chưa nhận thức được vai trò của mình trong cuộc sống gia đình, có lối sống buông thả, chơi bời, cờ bạc, ngoại tình, thiếu trách nhiệm với vợ, con và gia đình hai bên…Từ những lý do đó dẫn đến gia tăng tỷ lệ ly hôn trong các cặp vợ chồng hiện nay.
Có hai hình thức ly hôn là thuận tình ly hôn và ly hôn đơn phương. Trong bài viết này Y&P Lawfirm chia sẻ với bạn đọc những vấn đề xoay quanh việc ly hôn đơn phương.
1. Những ai được quyền thực hiện thủ tục đơn phương ly hôn
Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình (Luật HN&GĐ) năm 2015, đối tượng được yêu cầu ly hôn đơn phương (ly hôn theo yêu cầu của một bên) là vợ hoặc chồng.
Đặc biệt, cha, mẹ, người thân thích khác có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi một bên vợ hoặc chồng bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác, không thể nhận thức, làm chủ hành vi và là nạn nhận của bạo lực gia đình do chính người chồng hoặc vợ của người đó gây ra.
Đồng thời, việc bạo lực gia đình này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người chồng hoặc người vợ đó.
2. Điều kiện để được giải quyết ly hôn đơn phương
Để được giải quyết đơn phương ly hôn, một bên vợ/chồng phải chứng minh được một trong các điều sau:
- Vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình;
- Có hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng (ví dụ như không chung thủy, không yêu thương giúp đỡ nhau, có hành vị hành hạ tinh thần nhau…);
- Đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được (ví dụ như không có tình nghĩa vợ chồng; không bình đẳng về nghĩa vụ và quyền giữa vợ, chồng; không tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng;
- Bị Tòa án tuyên bố mất tích
3. Thời hạn giải quyết
Theo quy định tại Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) năm 2015, khi yêu cầu ly hôn đơn phương, người có yêu cầu phải nộp đơn đến Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc.
Đồng thời, tại khoản 1 Điều 35 BLTTDS, những tranh chấp về hôn nhân và gia đình sẽ do Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm.
Tuy nhiên, nếu những vụ án ly hôn này có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài thì Tòa án cấp huyện không có thẩm quyền mà thuộc về thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh. (Căn cứ Điều 37 BLTTDS).
Do đó, nếu hai công dân Việt Nam ly hôn trong nước thì nộp đơn ly hôn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người bị yêu cầu ly hôn đơn phương cư trú hoặc làm việc. Nếu có yếu tố nước ngoài sẽ do Tòa án nhân dân cấp tỉnh thực hiện.
4. Hồ sơ và thủ tục ly hôn đơn phương
Hồ sơ gồm:
Đơn xin ly hôn đơn phương được ban hành theo mẫu;
- Đăng ký kết hôn (bản chính); Nếu không có thì có thể xin cấp bản sao.
- Bản sao có chứng thực Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân… của vợ và chồng; sổ hộ khẩu của gia đình;
- Bản sao chứng thực giấy khai sinh của con nếu có con chung;
- Nếu có tài sản chung và yêu cầu phân chia tài sản chung khi ly hôn thì chuẩn bị giấy tờ chứng minh quyền sở hữu đối với tài sản chung.
Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ
Vợ hoặc chồng phải chuẩn bị các loại giấy tờ đã nêu ở trên. Ngoài ra, nếu có chứng cứ chứng minh vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình, không thực hiện nghĩa vụ… thì cũng phải cung cấp cho Tòa án.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ cần thiết thì người yêu cầu nộp tại Tòa án có thẩm quyền đã nêu ở trên.
Bước 2: Tòa án xem xét và giải quyết
+ Thụ lý đơn ly hôn (đơn khởi kiện): Sau khi nhận được đơn từ nguyên đơn, Tòa án phải xem xét có thụ lý đơn hay không sau 05 ngày làm việc . Nếu hồ sơ hợp lệ thì Tòa án gửi thông báo cho nguyên đơn đóng tiền tạm ứng án phí, Tòa án ra quyết định thụ lý đơn ly hôn đơn phương từ thời điểm nguyên đơn nộp biên lai đã đóng tiền tạm ứng án phí (Điều 191 và Điều 195 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
+ Hòa giải: Thủ tục hòa giải tại Tòa án là thủ tục bắt buộc trước khi đưa vụ án ra xét xử trừ những vụ án không được hòa giải hoặc không tiến hành hòa giải được hoặc vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn.. Nếu hòa giải thành thì Tòa án lập biên bản hòa giải thành và sau 07 ngày mà các đương sự không thay đổi về ý kiến thì Tòa án ra quyết định công nhận hòa giải thành và quyết định này có hiệu lực ngay và không được kháng cáo kháng nghị.
Nếu hòa giải không thành Tòa án cũng phải lập biên bản hòa giải không thành sau đó ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.
+ Phiên tòa sơ thẩm: Sau khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử các bên được Tòa án gửi giấy triệu tập và được thông báo rõ về thời gian, địa điểm mở phiên Tòa sơ thẩm.
Bước 3: Ra bản án ly hôn
Nếu không hòa giải thành và xét thấy đủ điều kiện để giải quyết ly hôn thì Tòa án sẽ ra bản án chấm dứt quan hệ hôn nhân của hai vợ chồng.
5. Mức án phí
Theo quy định của Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 án phí dân sự sơ thẩm là 300.000đ nếu không có tranh chấp về tài sản.
Ngược lại, nếu vụ án ly hôn có giá ngạch thì căn cứ vào giá trị của tài sản được phân chia, án phí ly hôn sẽ từ 300.000 đồng trở lên.
6. Những lưu ý khi thực hiện thủ tục ly hôn đơn phương
– Vợ đang mang thai hoặc con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu đơn phương ly hôn;
– Có thể yêu cầu Tòa án nơi làm việc của Bị đơn giải quyết nếu không xác định được nơi cư trú bị đơn;
– Tòa sẽ triệu tập các con từ 7 tuổi đến dưới 18 tuổi để lấy lời khai về nguyện vọng sống với bố/mẹ.